فناوری مجازی سازی (Virtualization) بر خلاف تصور افرادی که آن را یک فناوری نوین به حساب می آورند، مربوط به دهه ۷۰ میلادی یعنی نزدیک به ۴۰ سال پیش است. زمانی که شرکت آی بی ام (IBM) یکه تاز عرصه محاسبات دیجیتالی و رایانه ها بود. در واقع سیستم عاملهای موجود دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی اساساٌ بر پایه اشتراک منابع سخت افزاری یا همان مجازی سازی کار می کردند و اصولاً بدلیل گرانی منابعی نظیر حافظه، دیسک، پردازنده مرکزی و سایر ملحقات آن امکان بهره برداری غیر اشتراکی بسیار پر هزینه بود. بعد از ظهور نسل جدید رایانه ها و سرویس دهنده های غیر Mainframe که دارای توان کارکرد بالا و قیمت پایین بودند، رویکرد قبلی سیستم عاملها در استفاده اشتراکی منابع به تدریج کمرنگ شد و استفاده از سرویس دهنده های کوچک و متوسط بدون دغدغه از صرف هزینه های گزاف سخت افزاری فراگیر شد. همچنین با رشد سرویسهای نرم افزاری جدید در شبکه‌ها، و بر آورده شدن نیاز هرکدام از این سرویسها با استفاده از سخت‌افزار و منابع سیستم‌عامل اختصاصی، راهبرد جدیدی به شکل “یک سرویس دهنده برای هر سرویس شبکه” به وجود آمد که این رویکرد کماکان در بسیاری از شبکه ها مورد استفاده قرار دارد اما این راهبرد جدید یک اشکال دارد و آن هم این است که بر طبق آمار در تعداد کثیری از سرویس دهنده ها، میزان استفاده از منابع به کمتر از ۲۰% محدود است. این رویه باعث بالا رفتن هزینه و مصرف انرژی و در عین حال کاهش بهره‌وری سخت افزار می‌گردد.
در نتیجه دوباره مسئله صرفه جویی و مدیریت منابع در راهبرد جدید مورد توجه قرار گرفت. منتهی این بار تنها IBM جلودار نبود و شرکتها و موسسات تحقیقاتی بسیاری وارد میدان شده بودند.
کاهش هزینه ها، بالابردن بهره‌وری سخت افزار و مدیریت آسانتر و کارآمدتر سرویس دهنده ها اهدافی هستند که مدیران و متخصصان شبکه را به سمت قرار دادن سرویسهای مختلف بر روی یک سخت‌افزار قدرتمند سوق داد. در راهبرد جدید، هدف، قراردادن سرویسهای متنوع بر روی یک سخت افزار به صورت متمرکز و با هزینه کمتر بود تا از این طریق مدیریتی آسانتر، کم هزینه‌تر ، فرایندهای نگهداری و پشتیبان‌گیری راحتتر، دسترسی و قابلیت اعتماد بالاتر فراهم گردد.
مجازی سازی چیست؟
تعریف ما از کاربرد مجازی‌سازی در حیطه سیستم عامل عبارت است از راهکاری که اجازه میدهد چندین سیستم عامل میهمان بطور همزمان بر روی یک میزبان سخت افزاری به اجرا در آیند. اشتراک منابع سخت افزاری موجود بر روی یک رایانه بین خادمان نرم افزاری یکی از، فناوریهای مورد توجه کارشناسان در چند سال اخیر بوده و سرمایه گذاری های اقتصادی و تحقیقاتی زیادی از سوی شرکت های بزرگ روی آن صورت گرفته است.
ماشین مجازی یا (VM(Virtual Machine به سیستمی اطلاق می گردد که اجرای سیستم مجازی را بر عهده گرفته است. هر ماشین مجازی می تواند شامل سیستم عامل، سخت افزار و نرم افزار اختصاصی خود باشد. ماشین های مجازی، مستقل از سکوی سخت افزاری یا سیستم عامل اولیه به فعالیت خود ادامه می دهند. زیرا دراغلب سیستم های مجازی ساز، یک لایه جدا کننده به نام فوق ناظر Hypervisor میان سیستم عامل میهمان (مجازی) و سخت افزار یا منابع فیزیکی موجود حائل می گردد. کار Hypervisor ایجاد یک دید مستقل مجازی از سخت افزار یا منابع است. Hypervisor باعث می شود ماشین های مجازی از دید یکدیگر پنهان بمانند و هر ماشین مجازی تصور کتد تمام سخت افزار یا منابع لازم را در اختیار گرفته است.
در اغلب موارد، کار مجازی سازی را نرم افزار انجام می دهد. این نرم افزار لایه Hypervisor را به وجود آورده و ارتباط میان سخت افزار یا سیستم عامل را با این لایه وهر یک از ماشین های مجازی را طوری فراهم می نماید که راه اندازی سیستم عامل مجازی و اجرای برنامه های کاربردی بر روی سخت افزارهای متفاوتی که وجود فیزیکی ندارند را امکان پذیر می نماید.
نمونه هایی از سیستم های نرم افزاری فوق ناظر (Hypervisor) بر پایه سخت افزار از دو شرکت معتبر عبارتند از :
VMware ESX and ESXi
Microsoft Hyper-V
آنچه در فنآوری مجازی سازی مورد انتظار است عبارتند از :
• کاهش هزینه های خرید سخت افزار
• افزایش بهره وری با تخصیص منابع اشتراکی
• افزایش بازدهی وبهینه سازی مصرف انرژی
• صرفه جویی در فضای استقرار سرویس دهنده ها
• بهینه سازی مدیریت شبکه و افزایش انعطاف پذیری
• افزایش توان عملیاتی، ظرفیت شبکه و حفظ تداوم کار
• سرعت در ترمیم و بازنشانی سیستم ها به هنگام بروز خرابی
• افزایش اطمینان و امنیت سیستم ها و کاهش پیچیدگیهای عملیاتی
• مزایای دیگری نیز قابل شمارش هستند ولیکن موارد بالا عمومیت بیشتری دارند.
چند نمونه از مجازی سازی
استفاده از چندین سیستم عامل مختلف بر روی یک سیستم سخت افزاری با کمک سیستم مجازی سازی راه کاری است که ما برای ایجاد شبکه های مختلف بکار می گیریم. فرض کنید یک شبکه در حال کار، نیازمند استقرار یک سرویس دهنده جدید می شود. اگر بخواهیم به صورت معمول این سرویس دهنده را راه اندازی کنید، باید آماده پرداخت هزینه خرید سرویس دهنده، هزینه نصب و جابجائی اطلاعات و هزینه بررسی سازگاری سیستم و کلی هزینه های دیگر باشید که بطور حتم صرفه اقتصادی و زمانی در پی نخواهد داشت. در این موقعیت بهترین راه حل استفاده از فنآوری مجازی سازی است که اجازه میدهد تا به کمک سیستم مجازی سازی، یک سرویس دهنده جدید را بر روی همان شبکه موجود به صورت مجازی ایجاد و بدون اختلال در شبکه، آن را مورد بهره برداری قرار دهیم.
کاربرد دیگر مجازی سازی افزایش سرعت پردازش و تبادل اطلاعات در شبکه ها است. به فرض اگر به طور همزمان صدها ایستگاه کاری در یک شبکه به یک سرور متصل شده و تبادل اطلاعات کنند، ترافیک روی این سرور به شدت افزایش یافته و سرعت شبکه به شدت کاهش می یابد و احتمال بروز مشکل بالا می رود. راه کار این قضیه از طریق مجازی سازی آن است که چندین سرور مجازی در شبکه راه اندازی شود تا بار ترافیک این رایانه ها میان سرویس دهنده های مجازی تقسیم گردد. این بدین معنی است که حتی اگر منابع سخت افزاری شما محدود باشد آن را به صورت برنامه ریزی شده و تفکیک پذیر مدیریت می نمائید تا برای واحدهای مختلف به صور گوناگون مورد بهره برداری قرار گیرند.
